W związku z internacjonalizacją powiązań gospodarczych pojawiać się mogą sytuacje, w których stroną powodową będzie podmiot z państwa poza Unią Europejską, a stroną pozwaną będzie podmiot mający swoją siedzibę w Polsce (sytuacja taka może mieć miejsce np. w przypadku ustalenia w umowie pomiędzy profesjonalnymi uczestnikami obrotu gospodarczego klauzuli przekazującej spory z tej umowy do właściwości państwa nienależącego do Unii Europejskiej). W przypadku uzyskania korzystnego orzeczenia za granicą przez podmiot zagraniczny pojawić się może potrzeba wyegzekwowania tego wyroku w Polsce. W niniejszym artykule zostaną przedstawione najistotniejsze zagadnienia dotyczące egzekucji zagranicznego orzeczenia (wydanego przez sąd państwa innego niż należące do Unii Europejskiej) na przykładzie tureckiego orzeczenia i umów łączących Polskę z Turcją.
Co do zasady, w przypadku wydania orzeczenia przez sąd państwa zagranicznego zastosowanie znajdą przepisy kodeksu postępowania cywilnego dotyczące wykonania (wyegzekwowania) roszczenia zasądzonego tym orzeczeniem (art. 1150 – 1152 k.p.c.). Polskę z innymi państwami łączyć mogą różnego rodzaju umowy międzynarodowe. W niniejszym przykładzie wzajemne relacje reguluje „Umowa między Polską Rzecząpospolitą Ludową a Republiką Turecką o pomocy prawnej w sprawach cywilnych i handlowych, podpisana w Warszawie dnia 12 kwietnia 1988 r.” (Dz. U. z 1992 r. Nr 3 poz. 13). W sprawach, w których zostało wydane orzeczenie przez sąd arbitrażowy i nie ma dwustronnej umowy łączącej państwa podmiotów będących stronami tego orzeczenia, zastosowanie powinna znaleźć „Konwencja o uznawaniu i wykonywaniu zagranicznych orzeczeń arbitrażowych sporządzona w Nowym Jorku dnia 10 czerwca 1958 r.” (Dz. Urz. z 1962 r. Nr 9 poz. 41) pod warunkiem przystąpienia danego państwa do tej Konwencji; lista państw-stron Konwencji znajduje się pod adresem: http://www.newyorkconvention.org/countries.
Dwustronną umowę o pomocy prawnej w sprawach cywilnych i handlowych z 1988 r. w zakresie uznania i wykonalności stosuje się do orzeczeń wydanych w sprawach cywilnych i handlowych (oraz orzeczeń wydanych w tych sprawach przez sądy polubowne) oraz w sprawach karnych i dotyczących powództw o odszkodowanie. Zgodnie z przepisami polskimi, orzeczenia sądów państw obcych mogą być wykonywane w Polsce, gdy są one tytułami wykonawczymi po stwierdzeniu ich wykonalności przez sąd polski. Sąd polski stwierdzi wykonalność zagranicznego orzeczenia sądowego, jeśli orzeczenie jest wykonalne w państwie, z którego pochodzi oraz nie występują określone przeszkody. Przeszkody te w umowie z 1988 r., jak i w kodeksie postępowania cywilnego są niezwykle podobne. Orzeczenie sądu tureckiego nie zostanie wykonane zatem w Polsce jeśli:
- Jest nieprawomocne i niewykonalne na terenie Turcji,
- Sprawa podlegała wyłącznej właściwości sądu w Polsce,
- Strona przegrywająca nie została prawidłowo powiadomiona o wszczęciu postępowania,
- Strona była pozbawiona możliwości obrony swoich praw lub należytego przedstawiciela,
- Sprawa wcześniej została prawomocnie zakończona w Polsce,
- Przed polskim sądem toczy się postępowanie pomiędzy tymi samymi stronami o to samo,
- Zastosowane tureckie przepisy różnią się w sposób istotny od polskich przepisów,
- Tureckie orzeczenie jest sprzeczne z podstawowymi zasadami polskiego porządku prawnego i porządku publicznego.
Wniosek o stwierdzenie wykonalności tureckiego orzeczenia powinien zostać złożony do sądu okręgowego miejsca zamieszkania albo siedziby polskiego dłużnika. Umowa przewiduje również możliwość złożenia wniosku do Ministerstwa Sprawiedliwości wierzyciela, które to Ministerstwo przekaże wniosek do właściwych organów drugiego państwa. Do wniosku wierzyciel powinien dołączyć następujące dokumenty:
- Wypis lub uwierzytelniony odpis orzeczenia ze stwierdzeniem, że orzeczenie to jest prawomocne i wykonalne,
- Zaświadczenie stwierdzające, że strona przegrywająca była prawidłowo powiadomiona o wszczęciu postępowania lub należycie zastąpiona,
- Uwierzytelnione tłumaczenie ww. dokumentów na język polski lub francuski.
Wniosek o wszczęcie egzekucji może zostać złożony przez wierzyciela do komornika dopiero z chwilą uprawomocnienia się postanowienia o nadaniu klauzuli wykonalności przed sądem polskim.
Wniosek o stwierdzenie wykonalności orzeczenia sądu państwa obcego podlega stałej opłacie sądowej, która wynosi 300 zł. W toku postępowania egzekucyjnego liczyć się również należy z koniecznością uiszczenia zaliczki na czynności komornika lub nawet złożenia przez wierzyciela stosownego zabezpieczenia.
Opracowanie przygotowali: adwokat Marcin Moj i adwokat Marcin Hołówka
Foto dzięki uprzejmości Vlado / freedigitalphotos.net
